Người xưa đã có câu “ngậm ngải tìm trầm” để thấy được sự khó khăn trong việc đi tìm và khai thác loại gỗ đắt đỏ này. Đây là loại gỗ vô cùng quý hiếm được dân buôn gỗ săn tìm. Nhưng không phải ai cũng biết về xuất xứ và đặc tính cụ thể của trầm hương. Vậy để hiểu rõ hơn, Đồ Gỗ Phạm Gia mời quý khách hàng cùng tìm hiểu cụ thể về trầm hương nhé!
Gỗ trầm hương là gì?
Gỗ trần hương được hình thành từ vị trí bị tổn thương của câu dó bầu (còn gọi là cây gió, cây dó trầm, cây trầm hay cây kỳ nam). Có tên khoa học là Aquilaria Agallocha Roxd là tên gọi chung của một chi thược vật gốm 17 loài thuộc họ Dó (Aquilaria).
Các nhà khoa học đã nghiên cứu và chứng minh trầm hương thực chất là lượng dầu kết tinh trong cây gỗ dó bầu được tích tụ lại để chống lại sự nhiễm bệnh khi cây bị thương. Nên tùy theo mức độ nhiễm và thời gian hình thành mà sẽ tạo ra khối trầm với hình dạng và kích thước khác nhau.
Còn theo dân gian thường cho rằng trầm hương là phẩn kết tinh hương trời đất theo gió quy tụ vào phần bị thương của cây nên mang rất nhiều ý nghĩa tâm linh, phong thủy.
Thông thường những cây gỗ dó bầu có trầm hương thường thân cây có u bướu, cây xơ các hoặc bị sâu đục, mối xông, bị bom đạn găm vào hoặc cây bị sét đánh. Chất gỗ dó bầu rất mềm nên không có giá trị để sản xuất các sản phẩm đồ gỗ, cây chỉ có giá trị kinh tế khi hình thành trầm hương.
Phạm vi phân bố của cây gỗ trầm hương
Trên thế giới, cây trầm hương thường có phạm vi phân bố ở các khu rừng mưa của các nước Châu Á như Việt Nam, Lào, Thái Lan, Campuchia, Indonesia, Ấn Độ, Philippines…
Ở Việt Nam, trầm hương tự nhiên phân bố ở các vùng rừng rậm nhiệt đới thường xanh, rừng ẩm nguyên sinh thuộc các tỉnh: Tuyên Quang, Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh. Nhất là các tỉnh từ Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Ninh Thuận, Khánh Hòa đến các vùng Tây Nguyên, Kiên Giang, An Giang và Phú Quốc…
Nhưng thực tế hiện nay lượng trầm hương tự nhiên ở Việt Nam đã gần như cạn kiệt. Thay vào đó, các loại trầm từ hàng trồng được tạo bằng các phương pháp kỹ thuật cao ngày càng chất lượng hơn.
Đặc điểm đặc trưng của cây gỗ và cách nhận biết chất gỗ trầm hương
Đặc điểm nhận diện cây trầm hương
Cây gỗ trầm hương hay cây dó bầu có đặc điểm nhận dạng như sau:
- Cây gỗ trầm là loại cây thân gỗ lớn, cây dễ trồng ưa sáng nhưng có tốc độ sinh trưởng chậm. Chiều cao trung bình của cây từ 15 – 30m, có cây đạt độ cao 40m và đường kính thân cây trên 60cm.
- Vỏ cây: vỏ cây gỗ trầm hương có màu xám nhẵn có vết nhăn dọc theo thân. Cành non có phủ lông mềm vàng xám, thịt vở màu trắng có xơ.
- Lá cây: lá cây mỏng mọc đối có hình lưỡi mác hoặc bầu dục. Mặt trên lá có màu xanh bóng đậm hơn mặt dưới có lông mịn. Là có gân hình lông chim ở mặt dưới cuống lá dài 2 – 5mm.
- Hoa và quả: hoa cây trầm hương mọc thành chùm ở kẽ lá. Quả dài khoảng 4cm, dày 2cm mỗi quả có 2 hạt.
Cách nhận biết chất gỗ trầm hương
- Dựa vào màu sắc
Trầm hương là phần nhiễm dầu của cây gỗ dó bầu. Nên tùy thuộc vào mức độ nhiễm đâu mà trầm hương sẽ có màu sắc khác nhau. Chúng thường sẽ có màu sắc vàng, nâu, đen khác nhau và cây càng nhiều dầu thì màu càng đậm và khi đốt trầm sẽ càng sủi nhiều dầu.
Khi đạt tới mức độ nhiễm dầu nhất định, trầm hương sẽ chìm nước trên 40%. Đây loại trầm loại 1 có giá trị kinh tế cao.
- Dựa vào mùi vị
Trầm hương có mùi rất đặc trưng nên nhận biết trầm bằng mùi vị là phương pháp phổ biến và chuẩn xác nhất. Vị chung của trầm thường có tính đắng, tùy thuộc vào khu vực phân bố mà trầm sẽ có mũi hương khác nhau. Mùi trầm sẽ có mùi thơm nhẹ ấm không hắc, thanh mát mang lại dư ấm lắng đọng khó diễn tả.
Khi đốt trầm thì nên đốt ở ngọn lửa xanh, chọn vùng nhiễm nhiều dầu và đốt sơ để tạo khói không đốt thành lửa. Vì đốt sơ với thưởng thức được hết mùi trầm còn cháy thành lửa dầu sẽ gây két khiến mùi thơm của trầm giảm sút. Khi đốt khói trầm nhả ra sẽ có màu trắng và bay thẳng rất đẹp.
Ưu điểm nổi bật của gỗ trầm hương
Trầm hương là loại gỗ đặc biết quý hiếm được giới chơi gỗ săn lùng và có giá cả vô cùng đắt đỏ với những ưu điểm nổi bật như:
- Gỗ trầm hương có màu nâu hoặc sọc nâu đen, chất gỗ cứng và nặng với những đường vân gỗ đậm nhạt gơn sóng độc đáo.
- Gỗ có mùi thơm đặc trưng ngay cả khi chưa đốt. Và khi đốt mùi thơm các dịu nhẹ, cuốn hút. Khói trầm hương kết xoáy đẹp mắt và tan nhanh trong không khí.
- Gỗ mang các ưu điểm của các dòng gỗ nhóm I như: có tuổi thọ cao, độ dẻo dai và hiếm khi bị cong vênh, chất gỗ đanh cứng chất lượng.
- Gỗ trầm không chỉ mang giá trị kinh tế, phong thủy mà còn là bị thuốc bổ quý giá trong sử sách đông y.
- Các sản phẩm chế tác từ trầm hương không chỉ mang lại giá trị thẩm mỹ cao mà còn thể hiện được độ đẳng cấp của các gia chủ.
Phân loại gỗ trầm hương
Các chuyên gia vể gỗ thường phân loại trầm hương thành 3 hạng, mỗi hạng sẽ được phân thành nhiều loại nhỏ khác.
Hạng nhất: Kỳ Nam
Trầm hương kỳ nam là loại trầm tự nhiên cực phẩm có giá trị nhất trong các loại trầm. Chất gỗ khá mềm có nhiều dầu sánh nhìn như mật ong bám vào gỗ. Trầm có hương vị chua, cay, đắng, ngọt, khi ngậm lâu sẽ có cảm giác tê đầu lưỡi khi tiếp xúc.
Khi đốt kỳ nam có mùi hương tự nhiên vô cùng dễ chịu, khói màu xanh dài bay thẳng lên không trung.
Kỳ nam được chia thành 4 loại:
- Bạch kỳ: là loại gỗ trầm quý hiếm nhất trong tự nhiên có màu trắng ngà hoặc xám nhạt.
- Thanh kỳ: là loại trầm có giá trị đắt đỏ quý hiếm nhưng xếp sau bạch kỳ và có màu xanh xám hoặc ánh lục.
- Huỳnh kỳ: có chất lượng và giá trị xếp sau bạch kỳ và thanh kỳ có màu vàng nâu hoặc vàng sẫm.
- Hắc kỳ: có giá thành thấp nhất trong 4 loại kỳ nam chất gỗ có màu đen.
Hạng hai: Trầm
Trầm hạng hai có khối lượng nặng, khi nếm có vị đắng. Lúc đốt mới tỏa mùi thơm ngọt khói trắng bay quanh rồi tan nhanh trong không khí. Sách xưa thường chia trầm thành 5 loại: hoàng lạp trầm, hoàng trầm, giác trầm, tiến hương, kê cốt hương trong đó lạp trầm là loại trầm chất lượng tốt nhất.
Hiện nay, trầm được chia thành 6 loại có 6 màu sắc và giá trị khác nhau:
- Loại 1: trầm màu sáp trắng có giá trị cao nhất trong các loại trầm
- Loại 2: trầm màu xanh cổ vịt
- Loại 3: trầm màu xanh sáp
- Loại 4: trầm màu vàng nhạt
- Loại 5: trầm có sắc vằn lông hổ
- Loại 6: trầm có sắc vàng đốm dầu có giá trị thấp nhất trong hạng hai.
Hạng ba: Tốc
Tốc (tock) là loại trầm hương chưa lượng dầu ít nên là hạng thấp nhất tong các loại trầm hương. Tốc cũng được chia thành nhiều loại mang những đặc tính và mùi thơm riêng:
- Tốc đỉa: được đánh giá cao về chất lượng là loại tốc có mức độ nhiễm dầu nhiều trong các thớ gỗ dạng mảnh nhỏ như ngón tay, đầu đũa con hoặc hình dạng như con đỉa.
- Tốc dây: có mức độ nhiễm dầu xen tạo nhiều vòng quanh các thớ gỗ thường có dạng tròn, dài hoặc hình dễ cây.
- Tốc hương: có mức độ nhiễm dầu dạng mảnh mũi thơm vượt trội hơn các loại tốc khác.
- Tốc pi: có mức độ nhiễm dầu mỏng chỉ bao quanh bên ngoài các thớ gỗ theo dạng hình tháp hoặc hình ống lớn.
- Tốc banh: nhóm tốc này ăn dầ thành mảng khá lớn từ trong thân cây ăn ra. Các tia dầu lang và nhiễm dần sang các tia còn lại.
Ứng dụng và giá trị của gỗ trầm hương
Trầm hương ngày càng quý hiếm do bị khai thác cạn kiệt và nằm trong danh sách cần được bảo tồn ngoài tự nhiên.
Vì độ quý hiếm và các công dụng vượt trội mà giá thành của trầm hương vô cùng đắt đỏ và ngày càng tăng cao. Bởi không phải cân dó bầu nào cũng tạo trầm, cả 1000 cây mới có 1 cây có trầm như 1 cơ duyên cho người tìm trầm. Và được người xưa gọi là câu hút linh khí của trời đất để sinh ra trầm hương.
Trầm hương được ứng dụng trong lĩnh vực trang trí tâm linh, phong thủy và còn có tác dụng đông y:
- Vòng đeo tay, chuỗi hạt trầm hương: mang lại may mắn, tài lộc tránh tà cho ngừi sử dụng. Mùi thơm của trầm còn giúp người dùng cảm thấy dễ chịu, thư thái tốt cho sức khỏe.
- Tượng trầm hương: mang ý nghĩa phong thủy với dụng ý thu hút tài lộc, lưu thông năng lượng thường đươc bố trí ở không gian tiếp khách hay nơi làm việc.
- Trầm miếng, bột trầm: dùng để xông đốt nhà cửa và dùng thờ cúng xua đuổi tà khí.
- Nhang trầm: được sản xuất đa dạng các loại nhàng tăm, nhang vòng, nhang không tăm, nhang nụ…để sử dụng tùy theo mục đích sử dụng. Có thể dùng để đốt giúp thư giãn khi ngồi thưởng trà hoặc sử dụng thờ cúng làm cầu nối tâm linh.
- Tinh dầu trầm: là tinh dầu được chưng cất từ trầm hương là một dược liệu quý có thể dùng để xông hoặc làm chất định hương trong nước hoa giúp nước hoa có thể lưu hương lâu hơn.
- Ứng dụng trong đông y: theo đông y xưa trầm hương còn có tác dụng chữa bệnh như điều trị nhiễm trùng tiết niệu, sử dụng như thuốc ho long đờm, có tác dụng giảm đau, làm thuốc an thần giúp người dùng thư thái…Tuy nhiên hiện nay giá trị của trầm hương ngày càng cao và hiếm nên ít được sử dụng chữa bệnh.
Tuy bài viết mới chỉ khái quát phần nào các thông tin cơ bản về gỗ trầm hương. Những chắc chắn sẽ giúp bạn hiểu thêm phần nào về loại gỗ này để thấy được giá trị thật sự của nó. Hãy theo dõi Đồ Gỗ Phạm Gia để biết thêm nhiều thông tin hữu ích về các loại gỗ và đặt được các sản phẩm đồ gỗ chất lượng với giá thành tối ưu nhé!