Từ lâu gỗ lũa đã được biết đến là một loại gỗ quý hiếm được ví như một kiệt tác vô giá của thiên nhiên được giới sưu tầm gỗ yêu thích và săn lùng. Nhưng không phải ai cũng hiểu rõ quá trình hình thành và lý do vì sao gỗ lũa có giá trị cao như vậy? Vậy qua bài viết sau đây của Đồ Gỗ Phạm Gia chắc chắn sẽ giúp bạn giải đáp mọi thắc mắc trên.
Gỗ lũa là gỗ gì?
Gỗ lũa không phải tên một loại gỗ tự nhiên mà đây là phần lõi ở gốc của những cây gỗ cổ thụ lâu năm sau khi chết đi bị tác động bào mòn của thiên nhiên. Trải qua hàng trăm năm thậm chí hàng nghìn năm tạo ra phần gỗ lũa có hình thù độc nhất vô nhị.
Gỗ lũa chỉ được hình thành từ những cây gỗ quý hiếm, có tỷ trọng lớn và lâu năm như gỗ mun, gỗ hương, gỗ lim, gỗ muồng đen, gỗ nghiến…Chúng thường mọc ở các khu rừng sâu, những vùng đất khô cằn thiều dinh dưỡng. Nên cây gỗ có thể chống lại sự khắc nghiệt của thiên nhiên mà tạo thành chất gỗ vô cùng bền chắc và cứng cáp.
Gỗ lũa thường được tìm thấy dưới lòng sông, suối khi cây to bị bào mòn bởi dòng nước chảy. Dưới tác động của thiên nhiên mà các khối gỗ lũa sẽ có hình dạng độc đáo khác nhau.
Đặc tính làm nên nét đẹp riêng của gỗ lũa?
Gỗ lũa tự nhiên có những đặc điểm riêng làm nên nét đẹp đặc trưng riêng biệt như:
- Đặc điểm nổi bật và cũng chính là ưu điểm vượt trội của gỗ lũa chính là độ cứng. Gỗ lũa rất cứng, chất gỗ đanh chắc không bị mục nát hay mối mọt. Gần như không chị ảnh hưởng bởi các điều kiện tác động từ tự nhiên như nắng mưa, côn trùng sâu bọ hay dòng chảy của nước…
- Gỗ lũa được hình thành tự nhiên nên có hình dạng độc đáo không bao giờ trùng lặp. Thật không quá khi nói hình dạng của gỗ lũa là độc nhất vô nhị không có cái thứ 2 giống nhau. Chính điều này đà làm nên giá trị đỉnh cao của gỗ lũa.
- Màu sắc của gỗ lũa vô cùng độc đáo: gỗ lũa trong lòng đất có màu tự nhiên của cây gỗ. Gỗ ngâm trong bùn đất có màu sừng, màu mun. Gỗ lũa hình thành từ mưa gió có màu sắc tự nhiên và sở hữu hệ vẫn gỗ độc đáo, đẹp mắt.
Thiên nhiên đã kiến tạo cho gỗ lũa một hình thù độc đáo và thổi vào đó cái hồn lâu dài, bất tận. Khiến cho các sản phẩm gỗ lũa luôn đậm chất nghệ thuật mang lại giá trị vô cùng cao khi trang trí.
Khối gỗ lũa đẹp phụ thuộc vào yếu tố nào?
Giá trị của gỗ lũa có đẹp có đắt hay không phụ thuộc vào các yếu tố sau đây:
- Loại gỗ tạo thành gỗ lũa: mỗi loại gỗ tự nhiên đều có chất lượng và định giá khác nhau. Vì vậy, khi tạo thành gỗ lũa thì giá trị của nó sẽ phụ thuộc vào loại gỗ gốc và có những khoảng dao động giá cả riêng. Nhưng khối gỗ lũa sẽ có giá thành càng cao khi cây gỗ tạo nên nó nằm trong dòng gỗ quý hiếm (nhất là các loại gỗ thuộc nhóm I). Vì vậy, loại gỗ chính là tiêu chí đầu tiền và quan trọng nhất để định giá trị cho gỗ lũa.
- Kích thước khối gỗ lũa: quá trình khai thác và chế tác gỗ lũa cũng là yếu tố để xác định giá trị của gỗ lũa. Bởi khối gỗ có kích thước càng lớn càng khó khai thác, mất nhiều công sức và thời gian chế tác cũng lâu hơn nên giá trị sản phẩm sẽ càng cao.
- Hình dạng (thế) của gỗ lũa tự nhiên: sự hình thành tự nhiên đã tạo cho gỗ lũa vẻ ngoài hiếm có. Mỗi khối gỗ lũa sẽ có hình thù riêng biệt khác nhau, không khối nào giống khối nào. Vì vậy, chính hình dạng độc đáo sẽ quyết định rất lớn đến giá trị của gỗ lũa. Những khối gỗ có hình thù càng phức tạp, càng độc đáo thì giá trị của nó càng đắt đỏ và được dân chơi gỗ săn lùng.
- Điêu khắc: không chỉ có vẻ đẹp tự nhiên được ưa chuộng mà nhiều khi gỗ lũa cũng được tô điểm thêm bằng những đường nét điêu khắc tinh xảo từ đó gia tăng thêm giá trị cho khối gỗ.
Nhu cầu thẩm mỹ và thể hiện giá trị đẳng cấp riêng ngày càng cao nên gỗ lũa nghệ thuật đã trở thành lựa chọn được nhiều người yêu thích. Vì vậy, giá thành của các sản phẩm từ gỗ lũa cũng ngày một tăng cao, có giá từ vài triệu tới cả trăm triệu…Và được giới chơi gỗ xem là các sản phẩm vô giá khó mà định giá chính xác.
Gỗ lũa được chia làm mấy loại?
Dựa vào quá trình hình thành mà người ta chia gỗ lũa làm 3 loại, mỗi loại đều có những đặc tính và hình dáng riêng biệt:
Gỗ lũa hình thành từ mưa gió
Gỗ lũa hình thành từ mưa gió là loại lũa có độ cứng cáp và dễ khai thác nhất. Chính vì sở hữu nét đẹp tự nhiên độc đáo mà lại dễ khai thác nhất nên loại gỗ này ngày càng khan hiếm.
Gỗ có màu sắc tự nhiên do không ảnh hưởng vởi bùn đất. Và kết hợp với sự hình thành từ tác động của thiên nhiên như quá trình bào mòn, mài rũa bởi gió mưa của các vùng đất có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Nên lũa tạo thành từ gió mưa sở hữu đường vân khác biệt vô cùng độc đáo và chất gỗ đanh chắc. Vì vậy, nó chính là loại gỗ lũa quý hiếm giá trị nhất và được yêu thích hơn cả trong 3 loại lũa.
Gỗ lũa ở sâu dưới lòng đất
Loại gỗ lũa này được hình thành qua nhiều năm chôn vùi sâu trong lòng đất. Gỗ không tiếp xúc với không khí mà chỉ bị tác động bởi môi trường đất và các loài sinh vật trong đất. Vì vậy, gỗ vẫn giữ được màu sắc tự nhiên đẹp mắt với hình dạng dễ chùm độc đáo.
Vì nằm sâu trong lòng đất nên việc tìm kiếm và khai thác gặp nhiều khó khăn. Bởi nếu không cẩn thận khi đào có thể làm gẫy các rễ chính làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên và cái hồn của gỗ từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của khối lũa.
Nên để khai thác trọn vẹn được thân lũa đòi hỏi những người thợ khai thác phải có kinh nghiệm tuổi đời lâu năm và vô cùng tỉ mỉ. Cần chọn thời điểm khai thác vào những ngày mưa khi đất mềm ẩm dễ khác thác. Và thực hiện đào từ dìa ngoài rồi tiến dần vào phần gỗ chính để lấy được trọn vẹn khối gỗ mà không làm đứt gãy.
Chính vì yếu tố quý hiếm và khai thác khó khăn mà giá trị của gỗ lũa này vô cùng cao và rất được yêu thích trên thị trường đồ gỗ.
Gỗ lũa dưới bùn nước sình lầy
Do được hình thành bởi sự tác động của môi trường bùn nước và sình lầy trong thời gian dài đã tác động đến màu sắc của gỗ khiến cho gỗ thường có màu nâu đen. Đây chính là màu sắc tự nhiên độc đáo làm nên vẻ ngoài ấn tượng cho các sản phẩm chế tác từ loại lũa này.
Lũa dưới bùn nước sình lây thường được hình thành từ những cây gỗ to bị gãy đổ, quật ngã trong các đợt lũ lụt. Sau đó được cuốn trôi theo dòng nước ra các sống suối, hồ nước và bị chìm sâu dưới lòng sông vùi trong lớp bùn đất lâu năm. Đây là loại gỗ lũa phổ biến và được tìm thấy nhiều nhất hiện này.
Việc khai thác gỗ lũa ngâm dưới bùn đất cũng gặp nhiều khó khăn bởi các thân gỗ này thường rất lớn và nặng có thể lên đến hàng tấn. Nên việc di chuyển được lên bờ tốn rất nhiều thời gian và công sức.
Mỗi loại lũa được hình thành khác nhau sẽ mang vẻ đẹp thẩm mỹ và giá trị khác nhau. Chúng đều được giới đại gia mê gỗ yêu thích và mong muốn sở hữu được.
Ngoài ra, nếu dựa vào loại gỗ tự nhiên đã chết hình thành lũa người ta còn gọi từng loại theo tên gỗ như: gỗ lũa hương, gỗ lũa ngọc am đỏ, gỗ lũa xá xị, gỗ lũa trắc, gỗ lũa hoàng đàn, gỗ lũa linh sam…
Cách chế tác và thú chơi gỗ lũa
Gỗ lũa không chỉ có giá trị kinh tế cao mà còn mang nhiều ý nghĩa nghệ thuật. Vì vậy, để có được một sản phẩm hoản hảo mang lại giá trị đẳng cấp thì đòi hỏi người nghệ nhân phải tốn rất nhiều thời gian, công sức ngay từ khâu chọn nguyên liệu đến gia công, chế tác.
Để khách hàng hiểu hơn về gỗ lũa và trân trọng công sức và tâm huyết của các nghệ nhân chúng tối sẽ khái quát quá trình đó như sau:
- Trước tiên cần phải tìm được những gốc cây cổ thụ quý hiếm đã hình thành lũa. Nếu là lữa dưới sông hồ bùn lầy thì cần trục vớt. Còn với lũa trong đất thì cần đợi trời mưa to để đất mềm rồi tiến hành đào.
- Khi đã có được khối lũa nguyên liệu, với những gố còn tươi thì phải tiến hành phơi khô cho bớt nhựa chừng 1 – 2 tháng. Tiếp đến sẽ đẽo gọt phần vỏ ngoài và phần mềm ngay sát vỏ để giữ lại phẫn lõi cây làm thành lũa.
- Tiếp theo các nghệ nhân bắt đầu quá trình sáng tạo nghệ thuật của mình trên khối lũa bằng cách trạm khắc, đục đẽo vô cùng trau chuốt những vẫn đảm bảo giữ được đường nét tự nhiên của cây gỗ. Chất gỗ lũa rất cứng và đanh chắc nên đòi hỏi từng đường khắc được gọt rũa vô cùng tỉ mỉ và công phu. Thể hiện sự kiên nhẫn cũng tay nghề đỉnh cao của những người thợ.
- Khâu quyết định hình thù cho sản phẩm gỗ lũa vô cùng quan trọng. Bởi hình dạng, thế gỗ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến vẻ đẹp thẩm mỹ và giá trị của tác phầm. Vì vậy, đòi hỏi người nghệ nhân phải cân nhắc thật kỹ để quyết định.
- Gỗ lũa không giống như các sản phẩm gỗ thông thường có thể sản xuất hàng loạt. Bởi mỗi sản phẩm gỗ lụa đều là một sản phẩm đơn chiếc, có một không hai có thời gian và cách thức chế tác khác nhau.
Chính vì vậy, quá trình chế tác gỗ lũa đòi hỏi người làm phải có kinh nghiệm, trí tượng tưởng cùng khiếu tạo hình và đôi bàn tay thật khéo léo. Để biến tất cả những ý tưởng nghệ thuật của mình thành sản phẩm hiện thực để mọi người có thể cùng chiêm ngưỡng.
- Hiện nay, quá trình chế tác gỗ lũa sử dụng phương pháp thủ công nhưng đã có sự hỗ trợ của máy móc giúp ích rất nhiều cho các nghệ nhân. Nhưng để tạo được các tác phẩm nghệ thuật độc đáo từ lũa luôn tốn rất nhiều thời gian, công sức. Có những sản phẩm có thể mất đến vài năm chế tác vì vậy nó đem lại giá trị nghệ thuật vô cùng cao.
Gỗ lũa được sử dụng làm gì?
Gỗ lũa được xem là món đồ trang trí đậm chất nghệ thuật xa xỉ, vừa có giá trị thẩm mỹ cao lại thể hiện độ đẳng cấp của người sở hữu. Chính vì vây, gỗ lũa được ứng dụng ngày càng phổ biến trong đời sống.
Sản xuất đồ nội thất
Gỗ lũa có độ bền chắc cùng hình dạng độc đáo nên được sử dụng để sản xuất đồ nội thất như bàn ghế phòng khách, bàn trà…nhưng không nhiều bởi sự khan hiếm và đắt đỏ của loại gỗ này.
Tuy nhiên, những bộ bàn ghế gỗ lũa hình dạng độc nhất vẫn luôn được các đại gia chơi gỗ yêu thích và sử dụng như một điểm nhấn nghệ thuật đầy nổi bật cho không gian và thể hiện đúng độ đẳng cấp xa xỉ của mình.
Điêu khắc tượng gỗ, làm đồ mỹ nghệ
Với những ưu điểm về tạo hình độc đáo gỗ lũa được sử dụng nhiều để chế tác những tác phẩm điêu khắc thủ công đậm chất nghệ thuật dùng để trang trí trong nhà, trong xe ô tô hay bàn làm việc mang lại giá trị thẩm mỹ cao và vô cùng quý hiếm, đắt đỏ.
Ngoài ra, gỗ lũa còn mang giá trị tâm linh rất cao thể hiện sự trường tồn, bên bỉ. Vì vậy, được sử dụng nhiều để điêu khắc, chế tác những bức tượng phật vô cùng tinh xảo.
Dùng trang trí bể cá thủy sinh
Ngày nay, gỗ lũa còn được sử dụng để tạo hình nghệ thuật trang trí cho các bể cá cảnh, bể thủy sinh thêm pần cuốn hút. Loại gỗ này thường được gọi là gỗ lũa thủy sinh thường là lũa của các loại gỗ có giá trị kinh tế thấp hơn các loại lũa gỗ quý.
Gỗ lũa sử dụng cho bể thủy sinh cần được lựa chọn và xử lý bằng cách ngâm nước oxi già và phơi nắng 1 tuần hoặc luộc với nước muối 2 đến 3 lần để loại bỏ các chất bẩn và độc tố tích tụ lâu ngày để tránh gây hại cho cá cảnh.
Dùng ghép phong lan hay làm chậu trồng cây nghệ thuật
Gỗ lũa tự nhiên có hình dạng đặc biệt có những hốc sâu. Nên nhiều nghệ nhân còn tận dụng để ghép phong lan hay làm thành chậu trồng cây bonsai nghệ thuật vô cùng độc đáo làm nên các tác phẩm nghệ thuật từ cây xanh vô cùng cuốn hút và giá trị.
Trên đây là những kiến thức cơ bản về chất liệu gỗ lũa. Hi vọng những thông tin này có thể giúp bạn hiểu thêm về loại gỗ đặc biệt này. Hãy theo gõi Đồ Gỗ Phạm Gia để có thêm nhiều thông tin hữu ích về đồ gỗ nhé!